De verborgen prijs van pleasen

Waarom het je energie kost, relaties scheef maakt en hoe je het kunt doorbreken.

We doen het allemaal wel eens: ons in bochten wringen om anderen maar blij te maken. Je zegt ja terwijl je vanbinnen nee voelt. Je lacht mee, terwijl je eigenlijk doodmoe bent. Het lijkt onschuldig, maar als dit een gewoonte wordt, gaat het je langzaam opbreken.

De gevolgen van pleasegedrag

Op korte termijn voelt pleasen veilig: geen gedoe, geen afwijzing. Maar op de lange termijn is het een dure prijs die je betaalt:

• Je zelfvertrouwen brokkelt af: je leert jezelf dat jouw stem minder waard is.
• Je raakt vermoeid of zelfs overspannen: steeds over je grenzen gaan kost bakken energie.
• Je twijfelt bij elke keuze, bang om een verkeerde te maken.
• Je relaties worden ongelijk: jij geeft meer dan je ontvangt.
• Je lichaam kan protesteren: hoofdpijn, spanning, slapeloosheid.

Kortom: door steeds ja te zeggen tegen de ander, zeg je een beetje nee tegen jezelf.

Waar komt dit vandaan?

Pleasegedrag heeft vaak diepe wortels. Het is niet iets dat je zomaar “kiest”, het ontstaat uit patronen. Dit zijn de vijf meest voorkomende oorzaken:

1. Opvoeding door emotioneel afwezige of kritische ouders
   Je leerde: “Als ik me aanpas, krijg ik misschien aandacht of liefde.”
2. Angst voor afwijzing of verlating
   Je denkt: “Als ik nee zeg, raak ik mensen kwijt.”
3. Negatief zelfbeeld
   Je voelt je minder waard en probeert dat te compenseren door extra je best te doen.
4. Conflictvermijding
   Je hebt geleerd dat ruzie gevaarlijk of pijnlijk is, dus offer je liever jezelf op.
5. Culturele of sociale verwachtingen
   “Doe normaal”, “Wees sociaal”, “Stel je niet aan” – boodschappen die ons leren dat we vooral aardig en meegaand moeten zijn.

Belangrijk: dit is géén complete lijst. Er kunnen ook heel andere oorzaken meespelen, zoals perfectionisme, faalangst, of ervaringen in relaties. Iedereen heeft zijn eigen verhaal. Wat de oorzaak ook is, één ding staat vast: het is een patroon, geen vast karakter. En patronen kun je doorbreken.

Ben je écht aardiger als je altijd meebuigt?

Veel mensen denken dat pleasen betekent dat je een fijn, leuk en makkelijk mens bent. Want ja zeggen en meebewegen voelt sociaal, toch? Maar in de praktijk werkt het vaak averechts.

• Voor de ander:
  Als jij altijd maar instemt en mee knikt, wordt het contact oppervlakkiger. Mensen voelen onbewust dat je niet helemaal eerlijk of aanwezig bent. Ze missen jouw échte mening, jouw échte kleur. Soms vinden mensen dat zelfs irritant of verwarrend: ze weten niet waar ze aan toe zijn.
• Voor jezelf:
  Het lijkt aardig om altijd toe te geven, maar ondertussen betaal je een hoge prijs. Je wordt moe, gefrustreerd, voelt je leeggezogen en misschien zelfs een beetje onzichtbaar. En het wrange is: ondanks al dat geven voel je je vaak juist mínder gewaardeerd.

Dus nee: je wordt er niet leuker, aardiger of geliefder van als je altijd de wensen van anderen boven die van jezelf zet. Sterker nog: relaties kunnen er schever of juist afstandelijker van worden.

Wat er gebeurt als je wél jezelf bent

Echt jezelf laten zien – met je grenzen, je wensen en soms je nee – voelt in het begin spannend. Maar het levert verrassend veel op:

• Voor jou: meer rust, meer energie, meer zelfvertrouwen. Je hoeft niet meer te raden wat “goed” is, want je volgt je eigen kompas.
• Voor de ander: meer duidelijkheid, meer gelijkwaardigheid, meer oprechte verbinding. Mensen weten waar ze aan toe zijn, en dat geeft juist vertrouwen.

Gek genoeg is dát wat mensen vaak echt aantrekkelijk vinden: echtheid. Niet het perfecte plaatje of de altijd-ja-knikker, maar iemand die eerlijk is, zichzelf durft te zijn en ook eens nee zegt.

Kiezen vanuit jezelf

Er is een groot verschil tussen keuzes maken op basis van wat je denkt dat anderen willen – of wat je vindt dat “hoort” – en keuzes maken vanuit je eigen overtuigingen en motivatie.

• Als je kiest vanuit de ander: dan ben je constant bezig met verwachtingen invullen. Je vraagt je af: Wat zouden ze willen horen? Wat vinden ze van mij? Hoe zorg ik dat ik niemand teleurstel? Het gevolg: je raakt jezelf steeds verder kwijt.
• Als je kiest vanuit jezelf: dan luister je naar wat je diep van binnen voelt en belangrijk vindt. Dat betekent niet dat je altijd dwars bent of nooit rekening houdt met anderen. Het betekent dat je keuzes maakt die passen bij jouw waarden. En dat voelt niet alleen rustiger, maar maakt je ook betrouwbaarder voor de ander – omdat ze merken dat je authentiek bent.

Hoe doorbreek je het?

De eerste stap is bewustwording. Zie in dat je pleast, en dat het niet “zo ben ik nou eenmaal” is, maar een oud patroon. Daarna kun je oefenen met kleine dingen:

• Begin met een mini-keuze die níet wereldschokkend is, en kies voor jezelf.
• Let op hoe je lichaam reageert: vaak voel je spanning als je over je grens gaat.
• Durf schuldgevoel te verdragen – dat hoort erbij, en het betekent niet dat je fout zit.
• Zoek bevestiging bij jezelf, niet alleen bij anderen.

Mini-checklist: herken jij dit?

• Je zegt vaak “ja”, terwijl je vanbinnen “nee” voelt.
• Je voelt je verantwoordelijk voor het humeur of de stemming van anderen.
• Je vindt het lastig om complimenten te ontvangen.
• Je piekert na over gesprekken (“had ik dat niet anders moeten zeggen?”).
• Je voelt je snel schuldig als je voor jezelf kiest.

Herkenbaar? Dan is de kans groot dat je jezelf vaker wegcijfert dan goed voor je is.

Een oefening om vandaag al te proberen

Schrijf één moment op van vandaag waarop je “ja” zei, terwijl je “nee” voelde. Stel jezelf de vraag: Wat had er gebeurd als ik wél voor mezelf had gekozen? Door dit bewust op te merken, train je jezelf stap voor stap in het herkennen én doorbreken van het patroon.

Herkenning en steun

Misschien lees je dit en denk je: ja, dat ben ik. Dan is het goed om te weten dat je er niet alleen voor staat. Dit patroon doorbreken vraagt oefening en begeleiding, maar het is absoluut mogelijk.

Ik heb hiervoor een online cursus ontwikkeld: Van Pleasen naar Kiezen. Daarin leer je stap voor stap hoe je deze patronen herkent en doorbreekt, zodat je met meer rust en zelfvertrouwen keuzes maakt die écht bij je passen.

Vind je dat nog een grote stap? Dan zijn er ook laagdrempelige instapproducten die je meteen praktische houvast geven:

• EHBO bij ongemak & twijfel – voor dat wiebelige moment ná je “nee”, als je hoofd herrie maakt.
• Nee, dank je-toolkit – met voorbeeldzinnen en stappen om rustig je grens aan te geven.
• Mini-cursus Grenzen zonder schuldgevoel – om te leren dat schuldgevoel vaak géén teken is dat je fout zit, maar juist dat je groeit.

Geen pusherige praatjes – zie het als hulpmiddelen die je kunt inzetten, precies wanneer jij eraan toe bent.
Klik hier voor de mogelijkheden.

Tot slot

Op je sterfbed wil je niet denken: had ik maar minder tijd besteed aan anderen tevreden houden, en meer aan mijn eigen leven. Je wil terugkijken en zeggen: ik heb keuzes gemaakt die van míj waren.

En dat begint niet met een grootse sprong, maar met één klein “nee” of “ja” die écht van jou is.